وصول تنها ۱۶ میلیارد تومان مالیات از خانه های خالی،گیر کار کجاست ؟

خبر حرفه ای/وصول تنها ۱۶ میلیارد تومان مالیات از خانه های خالی آن هم در طول یک سال، نشان می‌دهد قانون با وجود اهداف بلندی که برای عرضه خانه های خالی به بازار مسکن داشت، اما موفق نبوده است و باید بررسی کرد آیا اشکال از محتوای قانون است یا نحوه ی اجرای آن.

به گزارش خبر حرفه ای به نظر می‌رسد باوجود تلاش سازمان امور مالیاتی در اجرای درست قانون اما به دلیل برخی از نقایص قانونی نظیر تعریف خانه‌های خالی ( که در قانون فعلی خالی از سکنه بودن ۱۲۰ روزه ملاک است) که شناسایی را نیز  دچار چالش کرده ،اجرای قانون نیز در عمل با مشکل مواجه شده است،  در حالی که می توان با اعمال تغییراتی در تعریف مذکور و امکان شناسایی بهتر خانه‌های خالی ، راه اجرای درست آن را باز کرد.

مثلاً به جای تعریف مبهم خالی از سکنه بودن ۱۲۰ روزه که نیازمند گذاشتن کنتور شماره انداز جلوی این گونه منازل هست، میتوان تعاریف روشنتری را در متن قانون جایگزین کرد که راه شناسایی را نیز همواره کند، مثلاً مفروش نبودن و نبود اثاثیه یا به اصطلاح مبله نبودن یک منزل طی مدت زمانی مشخص با دوره های بازرسی ۴ تا ۶ ماهه می‌تواند یک راه شناسایی روشن و غیر قابل خدشه باشد؛ یعنی فرضا اگر بازرس شهرداری یا هر نهادی که مسئول شناسایی خانه های خالی است پس از مراجعه به منزل متوجه مفروش نبودن منزل شد یعنی این منزل خالی از سکنه است و اگر در بازرسی دوم پس از گذشت ۴ تا ۶ ماه مجدد همان شکل مفروش یا مبله نبودن منزل حفظ شده بود ، پس بی تردید منزل مذکور خالی از سکنه مانده است و مالیات از تاریخ بازرسی دوم  بدون امکان اعتراض برای آن لحاظ گردد.

اما در تعریف فعلی یعنی خالی بودن ۱۲۰ روزه یک منزل در طول یکسال امکان شناسایی و اثبات سخت است و راه های دررو و دور زدن قانون نیز فراوان است.

ایرنا با ارایه گزارشی جامع دراین خصوص نوشت :قانون اصلاح ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم که با نام قانون مالیات بر خانه‌های خالی شناخته می‌شود، از آذرماه ۱۳۹۹ به فهرست منابع درآمدی کشور اضافه شده است تا اهداف قانون‌گذاران برای جلوگیری از احتکار مسکن به عنوان یکی از نیازهای مهم خانوارها برآورده و خانه‌های خالی را روانه بازار کند و هم از این مسیر بر درآمدهای مالیاتی دولت بیفزاید.

با وجود آنکه این قانون به سرعت مسیر قانون‌گذاری را طی کرد، اما در مسیر اجرا، چندان موفق نبوده و با اما و اگرهای فراوان روبه‌رو شده است به طوری که درآمدهای مالیاتی دولت از محل شناسایی خانه‌های خالی ناچیز بوده است. کارشناسان علت این عدم موفقیت را در ناتوانی در شناسایی خانه‌های خالی و مصادیق آن می‌دانستند و حتی از ظرفیت شهرداری‌ها هم برای توفیق بیشتر شناسایی این نوع خانه‌ها استفاده کردند اما رکود حاکم بر بازار مسکن مزید بر علت شد تا قانون در مسیر اجرا موفقیت چشم‌گیری نداشته باشد.

بر اساس این قانون، از خانه‌های خالی در سال اول ۶ برابر مالیات بر درآمد اجاره اخذ می‌شود و برای افراد دارای ۵ خانه و بیشتر، به ازای تمام واحدهای مسکونی این ضریب، دو برابر می‌شود.

در ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم (قانون مالیات بر خانه‌های خالی) آمده است: هر واحد مسکونی واقع در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور در هر سال مالیاتی در مجموع بیش از ۱۲۰ روز ساکن یا کاربر نداشته باشد، به عنوان خانه خالی شناسایی شده و به ازای هر ماه بیش از زمان مذکور، بدون لحاظ معافیت‌های تبصره ۱۱ ماده ۵۳ این قانون، ماهانه مشمول مالیاتی بر مبنای مالیات بر درآمد اجاره به شرح ضرایب زیر می‌شود:

سال اول- معادل ۶ برابر مالیات متعلقه

سال دوم- معادل ۱۲ برابر مالیات متعلقه

سال سوم به بعد- ‌معادل ۱۸ برابر مالیات متعلقه

وزارت راه و شهرسازی مرجع شناسایی؛ چند خانه شناسایی شد؟

بر اساس این قانون، مرجع شناسایی خالی بودن واحدهای مسکونی، سامانه ملی املاک و اسکان است که طبق تبصره ۷ ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، مسئولیت این سامانه و تشخیص خالی از سکنه بودن واحدهای مسکونی، بر عهده وزارت راه و شهرسازی است.

طبق آخرین اطلاعات منتشر شده از سوی سازمان امور مالیاتی در آذر ماه ۱۴۰۳، وزارت راه و شهرسازی ۳۸ هزار و ۲۵۹ واحد مسکونی خالی از سکنه را مربوط به سال ۱۴۰۲ به سازمان امور مالیاتی کشور تحویل داده است. این اطلاعات از طریق «سامانه ملی املاک و اسکان کشور» جمع‌آوری شده و مرجع شناسایی و معرفی خانه‌های خالی، وزارت راه و شهرسازی است.

با این حال رضا خالقی مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران آمار متفاوتی ارائه داده و از شناسایی و معرفی ۷۴ هزار واحد مسکونی خالی از سکنه طی سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴ به سازمان امور مالیاتی استان تهران خبر داده است.

چرا قانون پس از ۴ سال دوباره تغییر کرد؟

آنگونه که مسئولان وزارت راه و شهرسازی اعلام می‌کردند، قانون مالیات بر خانه‌های خالی قرار نبوده به منبع درآمدی برای دولت تبدیل شود بلکه قرار بود ابزاری برای بازارپذیری واحدهای مسکونی خالی از سکنه و عرضه این خانه‌ها به بازار باشد تا قیمت‌ها در بازارهای خرید و فروش مسکن و همچنین بازار اجاره مسکن با افزایش عرضه، کاهش یابد.

اما در عمل به دلیل مشکلاتی که در شناسایی خانه‌های خالی پیش آمد، بعد از ۴ سال در ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۳ قانون مالیات بر خانه‌های خالی که ذیل ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم بود، در قالب تصویب قانون «ساماندهی بازار زمین، مسکن و اجاره‌بها» تغییر کرد.

بر اساس تبصره ۵ ماده ۲ قانون ساماندهی بازار زمین، مسکن و اجاره‌بها که به اصلاح ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم منجر شد، «شهرداری‌های شهرهای دارای بیش از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت مکلفند واحدهای مسکونی خالی از سکنه واقع در شهرها را شناسایی کنند و اطلاعات آنها را در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار دهند.

وزارت راه و شهرسازی موظف است بر اساس اطلاعات سامانه ملی املاک و اسکان کشور، اطلاعات دریافتی را صحت‌سنجی و پس از تأیید، جهت اخذ مالیات متعلقه به سازمان امور مالیاتی کشور معرفی کند.

۱۰۰ درصد درآمد حاصل از مالیات بر خانه‌های خالیِ شناسایی شده توسط شهرداری‌ها به حساب شهرداری شهرهای محل اخذ مالیات در قالب بودجه سنواتی صرفاً جهت احیای بافت‌های فرسوده و اتخاذ تدابیر لازم برای ساخت خانه‌های ارزان‌قیمت برای اشخاص بی‌بضاعت واریز می‌شود.

آیین‌نامه اجرایی این تبصره توسط وزارت کشور با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی (سازمان امور مالیاتی کشور) و وزارت راه و شهرسازی ظرف یک ماه از لازم‌الاجرا شدن این حکم تهیه می‌شود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.»

فارغ از اینکه مجریان، چه تفسیر و اهدافی را از این قانون داشته باشند، نتیجه اجرای آن را باید در قانون بودجه که مهمترین سند پیش‌بینی دخل و خرج دولت است، جست‌وجو کرد؛ در جدول درآمدهای مالیاتی قانون بودجه ۱۴۰۳ کل کشور مبلغ ۱۰ هزار میلیارد ریال به عنوان پیش‌بینی درآمد حاصل از مالیات بر واحدهای مسکونی خالی از سکنه پیش‌بینی شده بود اما آمارهای سازمان امور مالیاتی کشور نشان می‌دهد که تنها ۱.۶ درصد از آنچه پیش‌بینی شده، به عنوان درآمد به خزانه دولت واریز شده است.

پارسال چه قدر مالیات از خانه‌های خالی اخذ شد؟ + درآمد ۴ ماهه امسال

بر اساس آمار به دست آمده از سازمان امور مالیاتی، در سال گذشته (۱۴۰۳) درآمد دولت از محل مالیات بر خانه‌های خالی از سکنه ۱۶ میلیارد و ۲۷۴ میلیون تومان بوده که مربوط به مالیات متعلقه به خانه‌های خالی در سال ۱۴۰۲ بود. (رقم دقیق ۱۶۲ میلیارد و ۷۴۵ میلیون ریال)

در ۴ ماهه نخست امسال نیز سازمان امور مالیاتی یک میلیارد و ۳۴۷ میلیون تومان از خانه‌های خالی از سکنه در سال ۱۴۰۳ که آمار آنها را وزارت راه و شهرسازی داده، توانسته وصول کند.

سامانه مالیات بر املاک اجاری سازمان امور مالیاتی به سامانه مالیات بر خانه‌های خالی متصل شد

اخیرا (۱۹ مرداد ۱۴۰۴) جهانگیر رحیمی مدیرکل حسابرسی سیستمی سازمان امور مالیاتی در نامه‌ای به مدیران کل امور مالیاتی از اعطای دسترسی سیستمی به مالکان واحدهای مسکونی خالی از سکنه در سامانه سازمان امور مالیاتی در راستای اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی و همچنین کاربران سامانه مالیات بر املاک و مستغلات اجاری خبر داده است.

به گفته کارشناسان مالیاتی، قانون مالیات بر خانه‌های خالی، به نوعی تشدید قانون مالیات بر اجاره املاک است اما باید به جای تشدید ، به دنبال راهکارهای روشن و متقن برای شناسایی خانه های خالی بود.