یک گام تا رسیدن آب خلیج فارس به کرمان

به گزارش ایرنا، استان پهناور کرمان طی سالیان متوالی با خشکسالی‌های مداوم دست و پنجه نرم می‌کند و همین موضوع باعث شده با پایین رفتن سفره‌های آب زیر زمینی و کاهش ذخیره آب سدها، اغلب شهرهای این استان با تنش و بحران آب مواجه شوند.

آنطور که مسئولان حوزه آب استان کرمان اظهار داشتند، ۲۵ شهر استان دارای تنش آبی هستند و ۲ شهر کرمان و زرند در وضعیت قرمز در سطح کشور قرار دارند. با توجه به کاهش شدید سفره‌های آب زیر زمینی و ذخیره سدها، پروژه اضطراری انتقال آب به کرمان از خط انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی ایران که در سال ۱۳۹۹ به بهره برداری رسیده بود، در دستور کار قرار گرفت تا قسمتی از بحران تامین آب شرب در مناطق شمالی استان مهار شود.

هیات دولت وقت مصوبه‌ای برای خط انتقال خلیج فارس به شهر کرمان داشت که یک مسئولیت را متوجه بعضی از شرکت‌ها و بنگاه‌های بزرگ اقتصادی استان کرد ولی تعهدات طرفین در این پروژه به‌موقع اجرا نشد و این طرح با کندی مواجه شد.

عملیات پروژه اضطراری انتقال آب به شهرهای کرمان و رفسنجان با هدف رفع تنش آبی جمعیت یک میلیون نفری این ۲ شهر، از سامانه‌ انتقال آب خلیج فارس به صنایع جنوب شرق کشور، بهمن سال ۱۴۰۱ کلنگ‌زنی و مقرر شد با تامین اعتبار از طرف دولت و سهم شرکت‌های معدنی بزرگ استان بخش بزرگی از نیاز آب شرب شهرهای کرمان و رفسنجان تامین شود.

توقف و فعال‌سازی دوباره پروژه

هر چند تاریخ رسمی برای اتمام این پروژه مهم و حیاتی اعلام نشد اما همه مسئولان طبق معمول بر اجرا و اتمام آن در زمان کوتاه تاکید داشتند و بخشی از این طرح شامل ۱۴۵ کیلومتر خط انتقال آب، ۲ تصفیه خانه و ۲ ایستگاه پمپاژ آب در تابستان سال ۱۴۰۳ در شهر رفسنجان به بهره برداری رسید ولی نرسیدن اعتبار، ادامه طرح را با مشکل روبه‌رو کرد و باعث توقف کار برای انتقال آب به شهر کرمان شد.

پس از پیگیری‌های لازم و تخصیص بخشی از اعتبارات دولتی و بخش خصوصی این پروژه، قرار بود آب خلیج فارس تابستان امسال به شهر کرمان برسد اما مسئولان وعده ابتدای فصل پاییز را برای بهره برداری می‌دهند آن هم در صورتی که اعتبارات بیشتری به پروژه اختصاص یابد بخصوص که صنعت هنوز سهم خود را برای اجرای این پروژه به طور کامل پرداخت نکرده است.

استاندار کرمان هم بتازگی درباره پروژه خط اضطراری انتقال آب خلیج فارس به کرمان گفت: براساس جدول زمان‌بندی قرار بود این پروژه تا پایان سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری برسد ولی به دلیل انجام نشدن تعهدات مالی از سوی طرفین این پروژه به ویژه از سمت بنگاه‌های اقتصادی مشارکت کننده؛ تقریبا تعطیل شده بود.

محمدعلی طالبی ادامه داد: با پیگیری‌های صورت گرفته و با همراهی نمایندگان استان در خانه ملت و در دیدارهایی با وزیر نیرو و مسئولان شرکت «آب نیرو» و جلسات متعدد دیگر در کرمان و تهران؛ این پروژه دوباره فعال شد.

وی گفت: بر اساس آخرین زمان‌بندی اعلام شده به استانداری؛ تا پایان مهرماه امسال شاهد افتتاح پروژه خط انتقال آب خلیج فارس به کرمان خواهیم بود.

برای اطلاع از آخرین جزییات عملیات پروژه اضطراری انتقال آب به شهرهای کرمان و رفسنجان به سراغ مسئولان مرتبط رفتیم تا شرایط پروژه و چالش‌های پیش رو را جویا شویم.

سابقه اجرای طرح از سال ۱۳۹۳

مجری طرح انتقال آب به شهرهای شمالی استان کرمان در این رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: طرح تامین آب شرب برای شهر کرمان و سایر شهرهای استان ابتدا از سال ۱۳۹۳ به کارفرمایی شرکت آب منطقه ای کرمان، مشاور طرح (شرکت مهاب قدس) و پیمان کارایی اصلی قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) – هلدینگ تخصصی نیرو آغاز به کار کرد.

علیرضا ساداتی فرد افزود: هدف اصلی از ابتدا، تامین آب خام از مخزن سد خرسان سه و مهیا کردن آب شرب برای شهر کرمان و سایر شهرهای استان کرمان شامل سیرجان، رفسنجان، زرند، شهربابک، بردسیر، انار، راور و روستاهای اطراف مسیر خط لوله بود که با رویکرد جایگزینی آب سطحی قابل اطمینان از سد «خرسان سه» در مقابل منابع آب فعلی زیرزمینی منطقه که به سرعت در حال افت کیفی و کمی است، شکل گرفت.

وی تصریح کرد: با توجه به نبود پیشرفت طرح، به دلیل مشکلات حادث شده به ویژه معارضان اجرای پروژه از سویی و تنش آبی شدید شهرهای کرمان و رفسنجان از سوی دیگر، تامین آب شرب از طریق سامانه انتقال آب خلیج فارس به صنایع جنوب شرق برای کمبود آب این شهرها با عنوان طرح اضطراری از خط صنعت در اولویت اجرا قرار گرفت.

مجری طرح انتقال آب به شهرهای شمالی استان کرمان گفت: هدف طرح اضطراری، آبرسانی و تامین بخشی از نیازهای آبی شهروندان شهرهای کرمان و رفسنجان و دیگر شهرهای استان برای میان مدت (سال ۱۴۱۰) به میزان تخصیص ۵۰ میلیون متر مکعب در سال افق طرح است.

وی ادامه داد: در گام اول، آبرسانی به شهرهای رفسنجان و کرمان مدنظر بوده که ابتدای خط انتقال، راه دسترسی از مرز غربی استان کرمان (مرز استان کرمان و یزد) و انتهای آن محوطه مخزن پیشنهادی واقع در ارتفاعات مشرف به نمایشگاه بین المللی جنوب شرق شهر کرمان است و در گام بعد آبرسانی به شهرهای زرند، سیرجان و انار و دیگر شهرهای استان در برنامه خواهد بود.

ساداتی فرد بیان کرد: میزان دبی انتقال آب یک متر مکعب در ثانیه و طول کل مسیر خط لوله ۱۲۵ کیلومتر است همچنین ۲ واحد ایستگاه‌های پمپاژ، ۲ باب مخازن مکش بین راهی با مجموع حجم ۱۰ هزار متر مکعب و یک باب مخزن ذخیره با حجم ۳۰ هزار متر مکعب احداث می‌شود.

پیشرفت ۷۸ درصدی پروژه انتقال آب

وی گفت: کارفرمای این طرح در تابستان سال ۱۴۰۲ و با تصمیم وزارت نیرو با پیشرفت فیزیکی طرح حدود ۳۶ درصدی از شرکت آب منطقه ای کرمان به شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران تغییر یافت و در حال حاضر میزان پیشرفت فیزیکی طرح به صورت کلی شامل خط انتقال آب کرمان و رفسنجان و تاسیسات مربوطه به ویژه احداث ایستگاه‌های پمپاژ شماره یک و ۲ برابر ۷۸ درصد است و ساختمان تصفیه خانه هم ۹۰ درصد پیشرفت دارد.

مجری طرح انتقال آب به شهرهای شمالی استان کرمان افزود: طول خطوط اجرا شده در حال حاضر ۱۱۹ کیلومتر است و ۲۱ کیلومتر دیگر نیز در تعهد شرکت تامین آب صنایع جنوب شرق کشور بوده که به طور کامل اجرا شده و حدود ۶ کیلومتر از طول خطوط نیز باقی مانده همچنین ۱۳۸ کیلومتر خط انتقال در دست مطالعه است.

چالش بزرگ تامین نشدن نقدینگی

وی با اشاره به مهمترین مشکلات و چالش‌ها برای اجرای کامل پروژه انتقال آب تصریح کرد: تامین نشدن به موقع نقدینگی مورد نیاز و بدهی سنگین به پیمانکاران و تولیدکنندگان بخصوص کارخانجات تولید لوله و سایر تجهیزات مورد نیاز، چالش اصلی اجرا و اتمام این پروژه محسوب می‌شود.

ساداتی فرد گفت: وضعیت فعلی به گونه ای است که آبرسانی به شهر رفسنجان محقق شده و در صورت تامین به‌موقع نقدینگی اجرای تعهدات صنعت در استان مبنی بر تامین مالی طرح از محل مسئولیت اجتماعی، فاز اول آبرسانی به شهر کرمان نیز تا نیمه مهر ماه امسال قابل دستیابی خواهد بود و در گام دوم، عملیات اجرایی انتقال آب به شهرهای زرند، سیرجان و انار نیز بلافاصله آغاز خواهد شد.

وی ادامه داد: نکته قابل ذکر اینکه با عنایت به روش تامین آب شرب (آب شیرین کن‌ها) از خط صنعت، آب استحصالی با کیفیت بالا و استاندارد بوده البته با توجه به بعد مسافتی طولانی از طریق سامانه انتقال آب خلیج فارس به محل مصرف طبیعتا آبی با هزینه بالا و گران قیمت و فقط برای استفاده در شرایط اضطرار فعلی منطقی است و برای افق بلندمدت، اجرای خط اصلی و در نتیجه ناچار به استفاده از آب‌های سطحی و مخازن سدها ناگزیر هستیم.

اما معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کرمان با اشاره به سهم پرداخت نشده شرکت‌های معدنی برای تکمیل خط اضطراری انتقال آب گفت: تاکنون حدود ۲۷۰ میلیارد تومان از محل سهمیه شرکت‌های معدنی بزرگ استان برای پروژه تامین آب شرب کرمان از خط انتقال خلیج فارس پرداخت شده است و باید ۲۰۰ میلیارد تومان دیگر از طرف این صنایع اختصاص داده شود.

سید مصطفی آیت اللهی موسوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: پروژه انتقال آب به کرمان از محل خط صنعت (خط انتقال خلیج فارس) از مصوبات سفر استانی دولت سیزدهم است که شرکت‌های معدنی استان کرمان باید سهمی از منابع مورد نیاز این پروژه را پرداخت می‌کردند.

وی تصریح کرد: البته مصوبه ابتدایی برای پروژه بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان سهم شرکت‌های معدنی بوده که هنوز مباحث مربوط به آن در جریان است.

تامین اعتبار از منابع دولتی

معاون عمرانی استاندار کرمان گفت: استانداری نیز از محل منابعی که در اختیارش بوده، مبلغ ۸۰ میلیارد تومان را برای اجرای این پروژه پرداخت کرده است و از اعتبارات متوازن که سهم استان کرمان بوده نیز ۲۵۰ میلیارد تومان تخصیص یافت.

وی ادامه داد: البته در حال پیگیری هستیم که مابقی اعتبارت دولتی پروژه انتقال آب شرب به کرمان از محل خط صنعت، از محل اعتبارات وزارت نیرو پرداخت شود.

آیت اللهی موسوی بیان کرد: علاوه بر عملیات لوله گذاری خط انتقال آب، احداث زیرساخت‌هایی مثل ایستگاه پمپاژ نیز در دست اجرا است.

آب خلیج فارس در نزدیکی کرمان

وی گفت: حدود ۶ کیلومتر از اتمام این خط باقی مانده تا به شهر کرمان برسد که امیدواریم با پرداخت اعتبار باقیمانده و ادامه یافتن کار توسط مجری، تا مهر سال جاری این پروژه به بهره برداری برسد.

به گزارش ایرنا، هرچند مسئولان استان کرمان و مجری طرح انتقال آب وعده اتمام ۶ کیلومتر باقی مانده این طرح را تا مهرماه داده اند اما تجارب قبلی نشان داده که همین فاصله اندک می‌تواند در صورت حل نشدن مسائلی نظیر تخصیص اعتبار به ویژه از محل مسئولیت اجتماعی بنگاه‌های بزرگ استان، بسیار بیشتر زمان ببرد و دغدغه کم‌آبی همچنان در مرکز استان باقی بماند.

البته این نکته استاندار کرمان را هم باید در نظر داشت که آب انتقال داده شده، سهم صنعت استان بوده اما بخشی از آن برای موارد اضطراری آب شرب استان، تخصیص داده شده است.

به گفته طالبی، برای انتقال این آب، بهای گرانی داده شده پس باید تلاش کنیم آب آشامیدنی و بهداشت مورد نیاز شهر کرمان را از منابع دیگر تهیه و از این آب در موارد اضطراری استفاده کنیم.

این در حالی است که طرح اضطراری تامین آب شهر کرمان با اعتبار ۳۲۰ میلیارد تومان نیز به مناسبت هفته دولت و با حضور معاون رئیس جمهور به بهره‌ برداری رسید که حفر و تجهیز ۱۵ حلقه چاه، ۱۴ کیلومتر خطوط جمع‌آوری آب، چهار و نیم کیلومتر لوله‌گذاری رینگ شهر کرمان و مخزن پنج هزار مترمکعبی سیدی برای اجرای این پروژه انجام شده است.

استان کرمان ۲۵ شهرستان و بیش از سه میلیون نفر جمعیت دارد.