بودجه بنیاد ملی نخبگان معادل 4 بازیکن خارجی بی‌کیفیت لیگ برتر فوتبال!

خبر حرفه ای/ رقم بودجه بنیاد ملی نخبگان در سال 1404 پس از رشد 20 درصدی به حدود 500 میلیارد تومان رسیده است؛ بودجه‌ای که قائم‌مقام این بنیاد آن را ناکافی و ناهماهنگ با مأموریت‌های ملی توصیف کرده است. در دو نشست رسمی این نهاد، کارشناسان بنیاد تأکید کرده‌اند که مأموریت‌های مرتبط با جذب، نگهداشت و حمایت از نخبگان علمی، فرهنگی و فناور کشور به‌صورت مستقیم در معرض تهدید مالی قرار گرفته و اجرای کامل برنامه‌ها به حداقل شش همت اعتبار نیاز دارد.

به گزارش خبر حرفه ای از تسنیم؛ در نشست خبری 22 اردیبهشت 1404، سعید خدایگان؛ قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان، در پاسخ به سوال خبرنگار تسنیم پیرامون میزان بودجه این بنیاد در سال 1404 اظهار کرد که مأموریت‌هایی که برای بنیاد تعریف شده با بودجه موجود همخوانی ندارد.

وی توضیح داد که در زمان تدوین سند مأموریت، هزینه اجرای کامل برنامه‌ها حداقل شش همت برآورد شده بود، اما بودجه مصوب فعلی با 20 درصد افزایش، تنها حدود 500 میلیارد تومان است؛ رقمی که حتی از بودجه یک پژوهشکده کوچک در کشور نیز کمتر است.

وی تأکید کرد که هزینه‌های جاری بنیاد نیز در همین سقف تعریف شده است و ادامه داد که این مقدار بودجه برای انجام مأموریت‌های ملی اصلاً کافی نیست. به گفته خدایگان، بخشی از اقدامات دوره اخیر برای جبران این کم‌بودجه‌ای، فعال‌سازی بنیادهای استانی بوده است تا از ظرفیت‌های محلی کشور برای اجرای برنامه‌ها کمک گرفته شود.

در نشست بعدی، در تاریخ 26 مرداد 1404، خدایگان در پاسخ به سوال خبرنگار تسنیم درباره سند بالادستی نخبگان و نسبت بودجه بنیاد با مأموریت‌های ملی توضیح داد که سند راهبردی امور نخبگان مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است و مأموریت‌های آن تمام دستگاه‌ها را دربرمی‌گیرد، اما بنیاد ملی نخبگان مکلف شده است سیاست‌های اجرایی را تدوین، ابلاغ و بر عملکرد سایر دستگاه‌ها نظارت کند.

وی گفت: برای این منظور اطلس مأموریت‌ها، اهداف کلان و اقدامات بنیاد در قالب ساختارهای مشخص طراحی شده است تا طرح‌ها دقیقاً در پازل برنامه‌ریزی ملی جای بگیرند.

خدایگان در ادامه، در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار تسنیم پیرامون رقم واقعی بودجه بنیاد در قیاس با مأموریت‌های اجرایی، تصریح کرد: بودجه فعلی بنیاد بعد از چند برابر ضریب خوردن در سال‌های اخیر حدود 500 میلیارد تومان است و مأموریت‌هایی با ابعاد ملی در حوزه دانش‌آموزان، دانشجویان و اساتید کشور دارد.

وی افزود: تقریباً 50 درصد از این رقم صرف هزینه‌های پرسنلی و اداری می‌شود، در حالی‌که بنیاد باید در هر استان یک واحد فعال داشته باشد و مأموریت‌های استانی را با نیروهای مأمور از دانشگاه‌ها پیش ببرد.

قائم‌مقام بنیاد گفت: در 20 سال گذشته، ساختار اداری بنیاد ناقص بوده و به‌رغم جلسات متعدد با سازمان اداری و استخدامی، هنوز تیم‌های اجرایی در استان‌ها به رسمیت شناخته نشده‌اند. او خواستار توجه ویژه سازمان برنامه و بودجه برای تقویت ساختار بنیاد شد تا مأموریت‌های ملی در مسیر صحیح اجرا قرار گیرد.

اما مقایسه عددی این بودجه با هزینه‌هایی که سالانه در بخش ورزش صرف بازیکنان خارجی بی‌کیفیت می‌شود، ابعادی تازه از شکاف ارزیابی ملی را روشن می‌کند. بررسی پرونده‌های اخیر باشگاه‌های لیگ برتر در فیفا نشان می‌دهد که سه پرونده فاجعه‌بار مربوط به بازیکنان خارجی، مجموعاً هزینه‌ای نزدیک به همین سطح بودجه بنیاد نخبگان برای کشور ایجاد کرده‌اند. این در حالی است که هیچ دستاورد فنی از آن‌ها باقی نمانده است.

در پرونده نخست، قرارداد کوین کنستانت با باشگاه تراکتور تبریز بدون انجام حتی یک دقیقه بازی فسخ شد؛ اما با شکایت رسمی در فیفا، این باشگاه در نهایت به پرداخت 1.15 میلیون یورو معادل حدود 147 میلیارد تومان محکوم شد. پرونده دوم، مربوط به کوین فورچونه، مهاجم مارتینیکی تراکتور است که با عنوان گران‌ترین خرید تاریخ لیگ برتر ایران به کشور آمد، اما پس از چند ماه حضور ناموفق، به کشورش بازگشت و دیگر هرگز برای این تیم بازی نکرد. رأی قطعی فیفا، تراکتور را به پرداخت 1.1 میلیون یورو دیگر معادل حدود 141 میلیارد تومان موظف کرد؛ جریمه‌ای بابت فسخ یک‌طرفه قرارداد سه‌ساله او!

در سومین پرونده، باشگاه استقلال تهران نیز از سوی فدراسیون جهانی فوتبال محکوم به پرداخت مجموعاً 1 میلیون یورو به دو بازیکن بوسنیایی، کیوسفسکی و زیلیکیچ شد؛ بازیکنانی که بدون حضور در فهرست رسمی تیم یا انجام حتی یک بازی، با شکایت حقوقی موفق شدند تمام مطالبات خود را دریافت کنند. این خسارت معادل حدود 128 میلیارد تومان برآورد شد. تنها در این سه پرونده، مجموع پرداخت‌ها به رقم 3.25 میلیون یورو، یعنی بیش از 416 میلیارد تومان رسیده است؛ رقمی برابر با تقریباً کل بودجه یک نهاد ملی متولی نخبه‌پروری.

در واقع، کشور برای سه بازیکن خارجی که هیچ آورده‌ای نداشته‌اند، رقمی پرداخت کرده است که تقریباً برابر با بودجه سالانه بنیادی است که مأموریت آن تربیت و حمایت از نخبگان علمی سراسر کشور است. این مقایسه نه صرفاً عددی، بلکه بیانگر اولویت‌گذاری واقعی در تخصیص منابع عمومی است؛ منابعی که می‌توانست در مسیر جذب نخبگان، پایان‌نامه‌های راهبردی، طرح‌های فناورانه و حمایت از استعدادهای ملی در حوزه‌های علوم پایه، مهندسی و پزشکی هزینه شود.

درحالی‌که قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان در همان نشست مرداد هشدار داده بود که فقدان اعتبار کافی موجب توقف بخشی از مأموریت‌های ملی و از دست رفتن سرمایه‌های انسانی می‌شود، تصمیمات مالی در دیگر بخش‌ها هنوز بر مدار هزینه‌سازی‌های غیرمولد می‌چرخند. اگر تنها بخشی از این منابع به برنامه‌های جذب نخبگان اختصاص یابد، می‌تواند مسیر بازگشت بسیاری از استعدادهای علمی از خارج کشور، تأمین مسکن نخبگان استانی و ایجاد شبکه پژوهشی مشترک میان دانشگاه‌ها را هموار سازد.

مسئله امروز صرفاً کمبود بودجه نیست، بلکه ضعف نگرش در ارزش‌گذاری سرمایه انسانی است. بنیاد ملی نخبگان نماد رسمی مدیریت استعداد در کشور است و مأموریت آن هیچ جایگزین دیگری ندارد. در حالی‌که هزینه سه قرارداد ورزشی با بازیکنانی خارجی که حتی فرصت حضور در میدان را پیدا نکردند به اندازه بودجه یک‌سال بنیاد ملی نخبگان برای کشور تمام شده است، مسئله اصلی نه در ممنوعیت جذب بازیکن خارجی، بلکه در توازن نگاه به حوزه‌های سرمایه‌ساز ملی است. کشور می‌تواند در کنار تقویت فوتبال حرفه‌ای و پرداخت قراردادهای بین‌المللی، همان‌قدر برای رشد و نگهداشت نخبگان علمی و فناور سرمایه‌گذاری کند تا ارزش انسانی و ورزشی در کنار هم توسعه یابند.

اگر قرار است ارزش واقعی علم، فناوری و استعداد به عنوان موتور محرک توسعه شناخته شود، نخستین گام آن بازنگری جدی در ساختار تأمین مالی بنیاد ملی نخبگان و تبدیل آن از نهادی کم‌بودجه به نهادی راهبردی است. ایرانِ آینده، نیازمند ایجاد توازن در هزینه‌کرد ملی است؛ هم در عرصه علم و دانش و هم در میدان ورزش حرفه‌ای و . تأمین این توازن یعنی حفظ شأن بازیکنان حرفه‌ای در کنار حمایت پایدار از نخبگان، زیرا سرمایه‌گذاری بر استعدادهای علمی و مدیریتی نه هزینه، بلکه تضمین راهبردی آینده کشور است.