شیر مدارس دوباره به سفره دانش‌آموزان بازمی‌گردد

به گزارش خبر حرفه ای از ایسنا، شیر به‌عنوان یکی از کامل‌ترین مواد غذایی، نقش کلیدی در تأمین سلامت جامعه دارد. این ماده لبنی منبع غنی کلسیم، پروتئین و ویتامین‌های حیاتی است و مصرف روزانه آن از بروز بیماری‌هایی چون پوکی استخوان، کوتاهی قد و ضعف سیستم ایمنی پیشگیری می‌کند. در بسیاری از کشورها، شیر و فرآورده‌های لبنی جزو اصلی‌ترین اقلام سبد مصرفی خانوارها محسوب می‌شوند.

با وجود این، آمارها نشان می‌دهد سرانه مصرف شیر در ایران طی سال‌های اخیر روندی کاهشی داشته است. بر اساس داده‌های وزارت جهاد کشاورزی، سرانه مصرف شیر و لبنیات در ایران کمتر از ۸۰ کیلوگرم در سال است؛ در حالی که میانگین جهانی حدود ۱۵۰ کیلوگرم و توصیه سازمان جهانی بهداشت بیش از ۱۶۰ کیلوگرم است.

کارشناسان دلایل مختلفی برای کاهش مصرف شیر در کشور مطرح می‌کنند؛ از جمله افزایش قیمت لبنیات، کاهش قدرت خرید خانوارها، تغییر الگوی غذایی، و نبود فرهنگ‌سازی کافی در زمینه اهمیت مصرف شیر. به گفته متخصصان تغذیه، ادامه این روند می‌تواند پیامدهای نگران‌کننده‌ای برای سلامت عمومی داشته باشد و هزینه‌های درمانی کشور را در آینده افزایش دهد.

از نگاه کارشناسان، سیاست‌گذاری‌های حمایتی، کاهش قیمت تمام‌شده محصولات لبنی، توزیع شیر مدارس و ترویج فرهنگ مصرف شیر از راهکارهایی است که می‌تواند به افزایش سرانه مصرف و ارتقای سلامت جامعه کمک کند.

شیر مدارس؛ سیاستی برای ارتقای سلامت نسل آینده که نیمه‌راه ماند

برنامه توزیع شیر رایگان در مدارس ایران نخستین‌بار در سال ۱۳۷۹ با هدف ارتقای سلامت دانش‌آموزان، فرهنگ‌سازی برای مصرف شیر و افزایش سرانه لبنیات در کشور آغاز شد. دولت وقت این سیاست را با این نگاه پیش برد که با آموزش و عادت‌سازی از دوران کودکی، مصرف شیر به‌عنوان یک ضرورت تغذیه‌ای در نسل‌های آینده نهادینه شود.

در سال‌های ابتدایی، این طرح با استقبال گسترده همراه شد و میلیون‌ها دانش‌آموز در سراسر کشور روزانه شیر دریافت می‌کردند. حتی در مقاطعی، ایران یکی از گسترده‌ترین طرح‌های توزیع شیر مدارس در منطقه را داشت. اما به مرور زمان، مشکلات متعددی اجرای آن را تحت تأثیر قرار داد.

از مهم‌ترین چالش‌های این طرح می‌توان به کمبود منابع مالی، افزایش هزینه تولید لبنیات، ضعف در کیفیت بسته‌بندی و نگهداری شیر، ناهماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی و گاهی نارضایتی دانش‌آموزان از طعم یا کیفیت شیر توزیعی اشاره کرد. در برخی سال‌ها، تأخیر در تخصیص بودجه یا بدهی دولت به کارخانه‌های لبنی باعث شد اجرای طرح ناقص یا متوقف شود.

حذف «شیر مدرسه»؛ از افتخار ملی تا غفلت اجرایی

در حالی که برای سال جاری بودجه اجرای طرح «شیر مدرسه» در لایحه دیده شده و منابع مالی آن تخصیص یافته است، اما هنوز اقدامی عملی برای توزیع شیر در مدارس کشور انجام نشده است. این موضوع در شرایطی رخ می‌دهد که کارشناسان بر اهمیت اجرای منظم این برنامه در ارتقای سلامت و تأمین ریزمغذی‌های لازم برای دانش‌آموزان تأکید دارند.

میر اسلام تیموری، رییس انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی، در گفت‌وگو با ایسنا با انتقاد از حذف طرح «شیر مدرسه» در سال ۱۳۸۹ گفت: یکی از بزرگ‌ترین ضرباتی که در جریان هدفمندی یارانه‌ها به کشور وارد شد، حذف شیر مدرسه بود. شیر مدرسه هدفمندترین یارانه بود، چراکه دقیقاً به اقشاری می‌رسید که نیازمند واقعی بودند و همچنین مشخص بود این شیر به دست چه کسانی می‌رسد؛ اگر کودکی سهمش را نمی‌گرفت، صدای خودش یا والدینش درمی‌آمد. این طرح حتی به‌عنوان یک افتخار ملی در مجامع بین‌المللی مطرح شده بود که متاسفانه حذف شد.

رضا باکری -دبیر انجمن صنایع فرآورده های لبنی- نیز با اشاره به برنامه‌های جاری درباره شیر مدرسه افزود: امسال در بودجه ۱۴۰۴ رقمی معادل ۶.۵ همت برای اجرای طرح شیر مدرسه در نظر گرفته شده و در برنامه هفتم توسعه هم این تکلیف ذکر شده است. با این حال، علی‌رغم پیگیری‌های مداوم از اردیبهشت‌ماه تاکنون، آموزش و پرورش هنوز اقدامات اجرایی خود را آغاز نکرده است. کارخانه‌ها باید زودتر قرارداد ببندند تا بتوانند سهم شیر مدرسه را کنار بگذارند، مواد اولیه و بسته‌بندی سفارش دهند و تدارکات لازم را انجام دهند. این فرآیند دست‌کم یک‌ونیم تا دو ماه زمان می‌برد.

باکری در این گفت و گو هشدار داده بود: متأسفانه هرچه پیگیری کردیم، در خرداد و تیر پاسخی دریافت نکردیم و اکنون هم مرداد رو به پایان است و وارد شهریور می‌شویم. اگر قراردادها به‌موقع بسته نشود، در اول مهر شیر روی میز مدارس نخواهد بود.

در نتیجه پیگیری‌ها و اخبار منتشر شده علی فرهادی، سخنگوی وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با صداوسیما اعلام کرد: در حوزه تغذیه دانش‌آموزان، با وجود برخی مسائل و مشکلات، برنامه اصلی وزارتخانه پوشش کلیه مدارس ابتدایی است. بر این اساس، توزیع شیر در مدارس به‌صورت دو نوبت در هفته انجام خواهد شد.

وی در پایان افزود: تلاش می‌کنیم این برنامه تا پایان سال تحصیلی جاری به‌طور کامل محقق شود.

با وجود اهمیت این طرح، حداقل به لحاظ فرهنگسازی، امیدواریم اجرای این طرح دستخوش تغییرات و فراموشی واقع نشود.