راه اندازی سوپرمارکت های مالی در باجه های بانکی روستایی
خبر حرفه ای/مدیر عامل پست بانک ایران، از راه اندازی سوپرمارکت های مالی در باجه های بانکی روستایی پست بانک ایران خبر داد و گفت روزانه بیش از ۷ میلیون تراکنش در شعب و درگاه های روستایی پست بانک ایران...
خبر حرفه ای/مدیر عامل پست بانک ایران، از راه اندازی سوپرمارکت های مالی در باجه های بانکی روستایی پست بانک ایران خبر داد و گفت روزانه بیش از ۷ میلیون تراکنش در شعب و درگاه های روستایی پست بانک ایران انجام می شود.
به گزارش خبر حرفه ای از شادا، به این ترتیب پست‌بانک ایران همزمان دو وظیفه‌ی مهم را بر عهده دارد: نخست ارائه‌ی خدمات بانکی به سنتی‌ترین بخش اقتصاد یعنی روستاها و دوم حمایت و توسعه‌ی اقتصاد دیجیتال شیری با حضور در خبرآنلاین ضمن توضیح شرایط کنونی، تأکید می‌کند که برای اجرای هر دو مأموریت برنامه‌های ویژه‌ای اندیشیده شده است. امروز بانکداری الکترونیک با وجود بیش از شش هزار باجه‌ی بانکی در روستاها گسترش یافته و ۸۵ درصد جمعیت روستایی کشور به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم از خدمات پست‌بانک بهره‌مند هستند. او همچنین خبرهای ویژه‌ای برای فعالان حوزه فناوری دارد که در بخش دوم مصاحبه که در روزهای آتی منتشر می‌شود اعلام خواهد شد.
بهزاد شیری می‌گوید: یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ما در پست‌بانک بالفعل‌سازی ظرفیت‌های شبکه‌ای پست‌بانک است تا مردم خدمات ما را به‌طور ملموس تجربه کنند. به‌عنوان مثال در موضوع فروش ارز اربعین، در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ درخواست ورود داده بودیم، اما در سال ۱۴۰۱ تنها در سه روز پایانی مجوز ورود گرفتیم. با این حال، طبق آخرین آمار امسال حدود ۶۰ درصد کل فروش ارز اربعین توسط پست‌بانک انجام شد و تنها ۴۰ درصد سهم دیگر به سایر بانک‌های دولتی و خصوصی اختصاص یافت. از مجموع دو میلیون زائر، حدود یک‌میلیون و ۲۱۸ هزار نفر ارز خود را از طریق پست‌بانک دریافت کردند که نکته مهم اینکه حدود ۷۶۰ هزار نفر از آن‌ها از باجه‌های بانکی روستایی در روستای خود ارز گرفتند؛ یعنی همان‌جا ثبت‌نام و همان‌جا دریافت کردند. این در حالی است که سال گذشته تنها ۶۰۹ هزار نفر از ما ارز اربعین دریافت کرده بودند.
یکی دیگر از اولویت‌های ما در دولت چهاردهم، تأمین ساختمان‌ها و مراکز فعالیت دائمی بانک بود. خوشبختانه در همین مدت، سه استان محروم خراسان جنوبی، خراسان شمالی و سیستان و بلوچستان صاحب ساختمان ستاد مدیریت و سرپرستی شدند. این ساختمان‌ها با زیربنای بیش از ۶۴۰۰ متر مربع و اعتباری بالغ بر ۳،۸۰۰ میلیارد ریال ساخته شدند.
پست‌بانک در دو سال متوالی ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ به‌عنوان بانک بهره‌ور منتخب سازمان ملی بهره‌وری انتخاب شد؛ انتخابی که بر اساس ارزیابی شاخص‌های مالی صورت گرفت. همچنین در ارزیابی دولت الکترونیک، از میان ۱۶۲ دستگاه دولتی، رتبه‌ی سوم را کسب کردیم. از نظر عملکرد بورسی، بالاترین بازدهی سهام در میان بانک‌های بورسی را داشتیم. در حوزه‌ی تکالیف بانکی نیز، میزان پرداخت تسهیلات ازدواج و فرزندآوری در سال گذشته بالای ۱۰۰ درصد تکالیف تعیین‌شده بود.
از دیگر راهبردهای اصلی ما هدایت خدمات اعتباری به سمت روستاهاست. زمانی که بانک را تحویل گرفتم، کمتر از ۴۰ درصد تسهیلات به روستاها اختصاص می‌یافت؛ اما سال گذشته بیش از ۷۰ درصد تسهیلات ما به روستاییان پرداخت شد.
همچنین نگاه ویژه‌ای به بخش ICT داریم و پرداخت تسهیلات به حوزه‌های دانش‌بنیان، مسکن و سایر بخش‌های اولویت‌دار نیز بر اساس برنامه‌های مصوب رشد قابل توجه داشتیم و در برنامه های عملیاتی بانک به این بخش ها الویت خاص داده شده است.ادامه این گفت‌وگو در پی می‌آید:
در جریان جنگ دوازده روزه بسیاری از هموطنان به روستاها رفتند. در این مدت وضعیت خدمات‌دهی پست‌بانک ایران چگونه بود؟
در آن روزها فعالیت خود را افزایش دادیم تا بتوانیم سربلند از عهده‌ی خدمت‌رسانی به مردم برآییم. تقاضا برای پول نقد بسیار بالا رفته بود. برخی بانک‌ها به‌طور محرمانه دستگاههای خود پرداز ( ATM)های خود را محدود به کارت‌های بانکی داخلی خودشان کرده بودند، اما ما به‌طور صریح اعلام کردیم هیچ محدودیتی نباید ایجاد شود. سیاست پست‌بانک ایران این است که حتی در شرایط فشار و کمبود نقدینگی، خدمات قطع نشود.
حجم خدمات ارائه‌شده در این مدت نسبت به شرایط عادی چه تغییری داشت؟
بیشترین فشار کاری در استان‌های مازندران، گلستان و گیلان بود و میزان پول‌رسانی در این مناطق به‌شدت افزایش یافت. با استمرار خدمات، توانستیم آرامش روانی را در این بخش در میان مردم حفظ کنیم. وقتی فردی در روستایی در مازندران بداند که باجه‌ی بانکی وجود دارد و هر زمان بخواهد می‌تواند از آن پول دریافت کند، نوعی اطمینان خاطر ایجاد می‌شود که ارزش آن بیش از آمار و ارقام است.
برای پایداری خدمات، از باجه‌داران خواستیم فعالیت مضاعف داشته باشند و در مقابل، کارمزد آن‌ها را دو برابر
کردیم؛ یعنی اگر برای خدمتی صد تومان کارمزد از مردم می‌گرفتند، بانک نیز صد تومان از منابع خود پرداخت می‌کرد. این اقدام هم انگیزه‌ی ارائه‌ی خدمات را تقویت کرد و هم اعتماد مردم را افزایش داد. در همان روزها شخصاً به برخی شعبه‌های تهران سر زدم تا از نزدیک در جریان امور قرار گیرم.
در جنگ دوازده‌روزه، اهمیت حفاظت از اطلاعات کاربران و مقاوم بودن شبکه‌ی بانکی در برابر حملات سایبری بیش از پیش آشکار شد. چه تدابیری در این زمینه در بانک شما اندیشیده شده است؟
یکی از مهم‌ترین تهدیدها برای نظام بانکی، همین حملات سایبری است. پیش از هر چیز باید شاکر خدا باشیم که همواره پشتیبان ماست و سپس مسئولیت خود را به بهترین شکل انجام دهیم. همکاران ما به صورت شبانه‌روزی در حال پایش و مراقبت هستند. خوشبختانه مرکز SOC ما دو ماه پیش از آن رخداد راه‌اندازی شد و تمامی عملیات‌های مشکوک در آن‌جا کنترل و رصد می‌شود؛ به‌گونه‌ای که هر زمان فعالیتی مشکوک شناسایی گردد، بلافاصله مسدود می‌شود. همچنین NOC یا مرکز عملیات شبکه را راه‌اندازی کرده‌ایم که به افزایش ضریب امنیت کمک می‌کند.
در حال حاضر تکمیل مرکز داده‌ی جدید در یکی از استان‌ها در دست اجراست. علاوه بر این، چهار دستورالعمل مدیریت بحران به شبکه‌ی پست بانک آماده کرده ایم. دستورالعمل‌های پدافند غیرعامل و مدیریت بحران به‌طور دقیق نحوه‌ی حضور و توزیع نیروی انسانی و شیوه‌ی ادامه‌ی فعالیت در شرایط اضطراری را مشخص کرده‌اند. این اقدامات تضمین می‌کنند که حتی در بدترین شرایط نیز از داده‌های مشتریان حفاظت شده و ارائه‌ی خدمات بانکی بدون وقفه ادامه یابد.
پست‌بانک مأموریت‌های تازه‌ای در دوره جدید تعریف کرده است. در این راستا چه تدابیری در دستور کار قرار گرفت؟
پیش از پاسخ، اجازه دهید ماهیت پست‌بانک را توضیح دهم. هرچند پست‌بانک یک بانک دولتی است، اما تفاوتی مهم با سایر بانک‌های دولتی دارد. در حالی‌که صددرصد سهام بانک‌های دولتی در اختیار دولت است و آن‌ها در بورس حضور ندارند، ۵۱ درصد سهام پست‌بانک دولتی و ۴۹ درصد آن در اختیار بخش خصوصی (اشخاص حقیقی و حقوقی) است. بنابراین سهام این بانک در بورس خرید و فروش می‌شود و برای سهامدار، تفاوتی میان پست‌بانک و بانک‌های خصوصی وجود ندارد؛ او صرفاً به بازدهی و ارزش سهم نگاه می‌کند.
ویژگی مهم دیگر پست‌بانک، واگذاری بخشی از خدمات بانکی به مردم است. بر اساس سیاست‌های کلان کشور مبنی بر «سپردن کار مردم به مردم»، ما در بیش از شش هزار روستا باجه‌های بانکی ایجاد کردیم و مردم همان روستاها عهده‌دار ارائه‌ی خدمات بانکی شدند. این ساختار که چارچوب‌های قانونی مشخصی دارد، توسط بانک مرکزی به رسمیت شناخته شده است.
یعنی کارکنان این بخش هیچ رابطه استخدامی دائمی با پست بانک ندارند؟
خیر. این افراد از طریق قرارداد خرید خدمات با ما همکاری می‌کنند و به نیابت از پست‌بانک خدمات بانکی ارائه می‌دهند. در واقع درآمد آن‌ها از محل کارمزدی است که طبق دستورالعمل بانک مرکزی از مشتریان دریافت می‌کنند. ما زیرساخت و استانداردها را فراهم می‌کنیم، آموزش می‌دهیم و نظارت می‌کنیم، اما کارمزدها متعلق به خود باجه‌داران است. همین موضوع باعث می‌شود کار برای آن‌ها توجیه اقتصادی داشته باشد و از انحراف در خدمت‌رسانی جلوگیری شود.
اکنون پست‌بانک در چند روستا باجه‌ی بانکی دارد؟
در ۶ هزار و ۲۱ روستا.
چه اقداماتی برای اقتصادی شدن این مدل انجام داده‌اید؟
منابع مالی پست‌بانک ایران از ۷ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۸ به حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۴ رسیده است؛ یعنی طی شش سال حدود بیست برابر شده است. این رشد با تکیه بر مدل‌های مقیاس‌پذیر اقتصادی، توسعه‌ی باجه‌های روستایی و اجرای طرح سفیران حاصل شده است. این روند باعث افزایش تعداد مشتریان، تراکنش‌ها و ارتقای نقش پست‌بانک در اقتصاد شبکه‌ای کشور شده است.
شش هزار باجه فعال چه جمعیتی را پوشش می‌دهند؟
در کشور حدود ۳۹ هزار روستا با جمعیت بالای ۲۰ خانوار وجود دارد که بسیاری از آن‌ها تحت پوشش پست‌بانک هستند. برآوردها نشان می‌دهد ۸۵ درصد جمعیت روستایی ایران به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به خدمات پست‌بانک دسترسی دارند. به‌طور مشخص، حدود ۸.۵ میلیون خانوار روستایی مشتری مستقیم ما هستند. این پوشش موجب رشد اقتصادی روستاها، کاهش سفرهای غیرضروری به شهر و تسهیل فعالیت‌های مالی شده است.
برای نمونه، پست‌بانک ۶۰ درصد فروش ارز اربعین کشور را انجام داده که نشان‌دهنده‌ی مقیاس اقتصادی و نقش کلیدی این بانک در بازار خدمات بانکی است.
آمار تراکنش‌های روزانه‌ی باجه‌های روستایی چقدر است؟
روزانه حدود ۷،۱۵۵ هزار تراکنش در باجه‌های روستایی پست‌بانک انجام می‌شود. این رقم در ابتدای دولت چهاردهم حدود ۶،۸۲۰ هزار تراکنش بود و اکنون به بیش از ۳۳۵ هزار تراکنش افزایش یافته که رشد قابل توجهی محسوب می‌شود.
همچنین طرح «سفیران» به اجرا درآمده است تا خدماتی که باجه‌ها اجازه‌ی ارائه‌ی مستقیم آن را ندارند، توسط سفیران بازاریابی و به شعبه‌های نزدیک منتقل شود. این اقدام موجب توسعه خدمات و افزایش مقیاس اقتصادی بانک شده است.
آیا فعالیت پست‌بانک در روستاها از نظر شما رضایت‌بخش بوده است؟
قطعاً. حضور پست‌بانک موجب تسهیل امور مالی، ایجاد اشتغال برای باجه‌داران و کاهش هزینه‌ها و ترددهای غیرضروری مردم شده است. صرفه‌جویی در زمان، کاهش مصرف سوخت، استهلاک کمتر خودروها و کاهش آلودگی محیط زیست از دیگر دستاوردهای این حضور است. آثار فرهنگی و اجتماعی این خدمات نیز بسیار ارزشمند است و نمی‌توان آن‌ها را صرفاً با عدد و رقم سنجید.
چند درصد باجه‌ها در روستاها مجهز به دستگاه ATM هستند؟
بیش از سه هزار دستگاه ATM در روستاها فعال است و با احتساب شهرها، مجموعاً ۳۴۰۰ تا ۳۴۵۰ دستگاه در اختیار داریم؛ یعنی حدود ۶ درصد شبکه‌ی بانکی کشور. حدود ۱۲۵۰ دستگاه از این تعداد توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات خریداری و تجهیز شده تا دسترسی روستاییان به خدمات پایه بانکی تسهیل شود.
البته نگهداری و تعمیر این دستگاه‌ها در مناطق دورافتاده یک چالش جدی است، چرا که شرکت‌های PSP برای توسعه خدمات درگاه فروشگاهی کمتر حاضر به ارائه خدمات در این مناطق هستند. ما برای رفع این مشکل درخواست تأسیس شرکت مستقل مطرح کرده‌ایم، اما هنوز موانعی وجود دارد. همچنین تأمین پول نقد برای این دستگاه‌ها به دلیل فاصله زیاد از شهر، بدون دریافت یارانه و حمایت دولتی صورت می‌گیرد و پست‌بانک با تلاش مضاعف این خدمات را پایدار نگه می‌دارد.
گزارشی از وضعیت حساب‌های روستایی پست بانک اعلام کنید.
در حال حاضر پست‌بانک سهم غالب و تقریباً انحصاری در ارائه‌ی خدمات بانکی روستایی دارد و روزانه بیش از ۷ میلیون تراکنش در شعب و درگاه‌های روستایی آن انجام می‌شود. مجموع حساب‌های فعال پست‌بانک بیش از ۱۶ میلیون فقره است که از این تعداد مربوطه به حدود ۱۴.۱ میلیون روستایی است.
متوسط موجودی هر حساب در سال ۱۴۰۱ کمتر از ۶۰۰ هزار تومان بوده است؛ این آمار نشان می‌دهد تمرکز اصلی پست‌بانک روی حساب‌های خرد افراد جامعه است، نه بر اشخاص حقوقی بزرگ. برای مقایسه، برخی بانک‌های خصوصی با وجود کمتر از ۱۰۰ شعبه و حدود ۳۰۰ هزار حساب، گردش مالی قابل توجهی دارند، اما حجم و گستردگی خدمات پست‌بانک در حوزه‌ی خرد به‌مراتب چشمگیرتر است.
پست‌بانک به دلیل حضور گسترده و در دسترس بودن، مرجع بسیاری از مردم در خدماتی چون وام ازدواج، فرزندآوری و حتی خرید ارز اربعین است. هدف‌گذاری بانک همواره تأمین مالی خرد و ارائه‌ی خدمات به تمام اقشار جامعه بوده است.
بخشی از خدمات روستایی پست‌بانک از طریق اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک ارائه می‌شود که میزان استفاده از آن به سطح سواد و دسترسی دیجیتال روستاییان بستگی دارد. در کنار آن، پایانه‌های فروش (POS) و باجه‌های خدمات حضوری نقش مهمی در پوشش تراکنش‌های روزمره دارند و این روند همچنان در حال توسعه است.
آیا برنامه‌ای برای افزایش تعداد باجه‌ها در روستاها دارید؟
پست‌بانک به‌طور مستقل امکان تصمیم‌گیری برای توسعه‌ی باجه‌های روستایی را ندارد، اما در تعامل مستمر با استانداران و با مجوز بانک مرکزی، خدمات خود را در مناطق نیازمند گسترش می‌دهد.
شعار سازمانی امسال بانک، «ظرفیت‌سازی در باجه‌های بانکی روستایی» است. هدف آن است که باجه‌ها به سوپرمارکت مالی تبدیل شوند؛ یعنی روستاییان بتوانند از طریق آن خدمات بیمه‌ای، سرمایه‌گذاری و سایر نیازهای مالی خود را رفع کنند.
زمانی که مدیریت بانک در سال ۱۳۹۸ آغاز شد، تنها ۵ خدمت در باجه‌ها ارائه می‌شد؛ امروز این عدد به ۴۵ خدمت رسیده است. برنامه‌ی جدید بانک، ورود به خدمات بازار سرمایه در قالب ابزارهایی مانند اوراق خزانه (اخزا) است تا حتی افراد با پس‌اندازهای کوتاه‌مدت بتوانند از بازدهی ۳۰ تا ۳۲ درصدی بهره‌مند شوند. همچنین خدمات غیرحضوری مانند پرداخت تسهیلات بدون نیاز به حضور در شهر نیز توسعه یافته تا دسترسی روستاییان تسهیل شود.
بدون نظر! اولین نفر باشید